Merhaba,

Bu yazıda biraz parfüm kelimesinin doğuşunu, biraz kokuları nasıl algıladığımızı, çokça da hangi tür kokuları sevdiğinizi anlayabilmeniz için kokuların sınıflandırılması üzerine hazırlanmış Koku Çarkı’nı detaylarıyla konuşalım istedim. Ama öncesinde sizlerin de ilgisini çekebilecek bir iki ilginç konuya değineyim:

Parfüm kelimesi nereden türemiştir? :

Her ne kadar parfüm kelimesi Latince kökenli olup, çiçek  ve bitki esanslarını içeren tatlı-hoş kokan sıvı anlamında kullanılsa da aslında  parfüm kelimesi orijin itibariyle antik Roma ayinleri ile doğmuştur. Roma tapınaklarında çiçekler, bitkiler, baharatlar, aromatik reçine ve yapraklar, özel odunlar parçalara ayrılıp ezilmek suretiyle un ufak edilir ve tanrılara hoş kokulu sunak olmak üzere yanan kömürlerin üzerine atılırmış. Çıkan dumanlar da bu hoş kokuları tapınağın her tarafına yayarmış. Dumanla  yayılan koku anlamında “per fumum” (fumum duman demek) diye adlandırılırmış. 

Fragrance ile Parfümün farklı anlamları mı var?:

Fragrance ve parfüm ikisi de aynı anlamı taşırlar. Amerika’da büyük oranda fragrance kullanılırken Fransa’da parfüm kelimesi yoğunlukla kullanılır. Biz her ikisinin yerine “koku” diyeceğiz. Koku dünyasında parfüm denilince akla yoğun konsantrasyonda (%20-30) esans içeren koku formu gelir. Konsantrasyon oranı düştükçe koku formunun tanımı da beraberinde değişime uğrar:

  • Parfum,
  • Eau de Parfum - EDP(%15-20),
  • Eau de Toilette –EDT (%5-15) ve
  • Eau de Cologne – EDC (%1-4).

Kokuları nasıl duyumsarız?:

Koku molekülleri burun içinden hareketle gerilerdeki minik patikaları andıran bölgeye ulaşır. Bu patika görünümlü yollar aslında milyonlarca koku alma sensörü ile doludur. Koku molekülleri ortamdaki nemle beraber çözünür ve bu minik sensör hücrelerin üzerine bağlanır. Son araştırmalara  göre bu hücrelerin her biri binlerce değişik kokuyu ayrıştıracak özelliklere sahip ve her biri değişik özelliktekilere duyarlı hareket etmekte. Bu toplanan bilgiler beynin kokularla ilgili özel bir bölümüne yollanıyor. Bu bölüm yalnızca kokularla değil aynı zamanda  sizin hormonal, metabolik, strese duyarlılıklarınızla da ilintili. Seksüel duyular, korku ve keyif alma emotional merkezi de burası.

Her kişi ortalama olarak 5000 ile 10000 arası birbirinden değişik kokuları ayırt edebilmekte.

Kokuların kimini çok severken bir başka kişinin hayran olduğu bir kokuyu hiç sevmeyebilirsiniz. Çünkü:

Hepimiz bazı kokuları sevmeye bazılarını da sevmemeye programlanmış durumdayız. Bilim insanları kokulara olan ilgimizin, tepkilerimizin bir kısmını öğrenerek kazandığımızı, diğer büyük bir bölümünü ise genetik olarak doğuştan aldığımızı söylemekteler. Genetik olarak aldıklarımızla öğrenerek geliştirdiklerimiz, koku bankası dediğimiz bir potada toplanıyor. Tüm bu birikmiş datalar karşılaştığımız bir kokuda devreye girerek  kokuyu sevip sevmeyeceğimizin kararını veriyor. Hepimiz kendimize özgü bir data-banka sahip olduğumuz içindir ki herkesin koku beğenisi farklılıklar arzetmekte. Parfümerlerin ürettikleri kokularda kötü koku yoktur. Yalnızca size hitap edenler vardır bir de etmeyenler.

Koku Çeşitleri / Koku Çarkı’na giriş:

Kokular da şaraplar gibi birkaç grupta toplanırlar. Cabarnet Sauvignon, Merlot. Shiraz, Zinfandel, Pino Noir örneğindeki kırmızı şarapları düşünün.Her biri dünyaca bilinen kaliteli üzümlerin şarapları. Ama genellikle bunlardan biri, belki de ikisi sizin için öne çıkar. Ben, mesela Zinfandel ve Shiraz tercih edenlerdenim.

Aynı şekilde siz de koku ailelerinden birini ön plana çıkaracak diğerlerini onun kadar sevmeyeceksiniz. Gelin hangisini tercih ettiğinize Koku Çarkı ile bakalım.

 

Koku Çarkı :

Ünlü koku uzmanı Michael Edwards’ın geliştirdiği bir sistemdir koku çarkı. Kokuları 4 ana kategoride sınıflar.

FLORAL (çiçeksi), ORIENTAL, WOODY (odunsu), FRESH

Ardından da bunların türevleri olan 14 ara-sınıfa bölünür bu kokular. Bir parfümer tek bir koklamada o kokunun hangi gruba ve türevlerine ait olduğunu kolaylıkla söyleyebilir. Elbette bizler için çok zor bu. En kötü olasılıkla 4 gruptan hangisine ait olduğunu söyleyebiliriz ama :)

 

 

 

FLORAL

En çok görülen gruplardan biridir. Çoklukla kadınlara has kokulardır. Yeni kesilmiş çiçekler gibi koku yayarlar.

  • Gül
  • Yasemin
  • Portakal çiçeği

Üç ikonik koku: Gucci / Bloom ; E.Arden / Red Door ; Escada / Rockin’ Rio

 

 

ORIENTAL 

Oriental koku grubu çok zengin egzotik kokuları içerir. Oriental koku denince akla baharatlar, kokulu bitkiler veya kuru, pudramsı, reçine kokuları gelir. Bunlar çokluklaamber ya da tatlımsı notalarla yumuşatılırlar. Orientallerin bir başka tanımlanması da egzotik ve baştan çıkarıcı kokular olmasıdır.

  • Vanilya
  • Mür ağacı reçinesi
  • Anason

Üç ikonik koku: Estee Lauder / Youth Dew ; Calvin Klein / Obsession ve Joop! / Joop

 

 

WOODY 

Odunsu kokular insanın içini ısıtan, dolgun, sandal ağacı ve patchouli gibi tütsü havasında olanlarla sedir ağacı notalarının bir karışımını ifade ederler. Zaman zaman Citrus veya çiçeksi kokularla mükemmel bir birliktelik kurarlar.

  • Patchouli
  • Vetiver
  • Sandalwood

Üç ikonik koku: Carven / Vetiver ; Guerlain / Mitsuoko ; Ralph Lauren / Polo

 

 

FRESH 
Fresh koku grubu son derece yalın, temiz kokulardır. Bitksel, limoni ve okyanus ilintili kokular bu grupta toplanır. Kadınlardan ziyade erkek parfümlerinde daha sıkça kullanılır. Sıklıkla baharatlı kokularla karışım yapılırlar.

  • Bergamot
  • Greyfurt
  • Adaçayı

Üç ikonik koku: Davidoff / Cool Water ; Versace / Versace Man ; G. Armani / Gio

 

Kokuların uyumlu biçimde karışmasının kuralları:

Nasıl hayatımızda renklerin uyumundan bahsediyorsak kokuların da benzer uyumu vardır. Örneğin 4 koku grubunun türevlerine bakın çarkta. Bunlardan yan yana duranlar birbirleriyle gayet iyi karışırlar. Ya da üçgen teşkil eden 3 türev koku da aynı şekilde gayet uyumlu bir karışım sunabilirler. Floral (çiçeksi) kokuları seviyorsanız eğer, aynı zamanda Oriental ve Aromatic türev kokularını da büyük olasılık seversiniz.

 

 

Son olarak ta çarkın tam karşıt noktasındakiler birbirlerinin tamamlayıcısı  durumdadırlar. Soft Oriental ile Citrus gibi ya da Woody ve Fruity gibi.

 

Bu blog yazısı yeterince hatta biraz uzunca bile oldu. 4 grubun tanıtımını yaptık ama 14 türev kokuya dokunamadık.

Örneğin:

Woody Oriental

Bir doz sandalağacı ve patchouliyi alıp bir tutam baharatla ve belki biraz da sevdiğiniz bir tatlıdan katıp yaptığınız bir karışımı düşünün. Eğer bu koku koklamaktan geri duramayacağınızı hissettiriyorsa size; büyük olasılık Odunsu Oriental türev kokular tam size göredir.

İkonik koku: DIOR / Dune 1991
Bunun gibi 13 türev koku bir sonraki blog yazısına kaldı.

 

Tekrar buluşmak üzere…

Kalın sağlıcakla ve sevgiyle,

Levent